Әлем картасы

Азия картасы

Азия картасы

Азия-батыста Еуропа мен Африкамен, Оңтүст-кте Океаниямен және шығыста Солтүст-к Америкамен шектесет-н әлемдег- ең үлкен және халқы көп континент.

Азияның континентальды шекараларының көп бөл-г- нақты белг-ленген-мен, сұр аймақтар бар. Еуропа мен Азия техникалық жағынан б-рдей жалпы аумақта орналасқан және оларды Еуразия деп атайды.

Армения, Әз-рбайжан және Грузия кейде азиялық, кейде еуропалық деп аталады. Ресей, әдетте, Орал тауларының бойымен бөл-нед-, оның батыс жартысы "Еуропалық Ресей", ал шығысы жай "Ресей"деп аталады. Түркияның ең үлкен қаласы Стамбул мен оның Болгария мен Грециямен т-келей шекаралары арасындағы жер кейде Еуропаның "Фракия" деп аталатын бөл-г- рет-нде аталады, ал оның қалған аумағы "Анадолы" деп аталады және Азияның бөл-г- болып табылады.

Елдермен, қалалармен және курорттармен, жолдармен, көшелермен және үйлермен онлайн режим-нде Азияның спутникт-к картасы

Азия Елдер-

Батыс Азия елдер-не Ауғанстан, Бахрейн, Иран, Ирак, Израиль, Иордания, Кувейт, Ливан, Оман, Катар, Сауд Арабиясы, Сирия, Түркия, Б-р-ккен Араб Әм-рл-ктер- және Йемен к-ред-.

Түркияның солтүст-к-шығысында Кавказ, батысында Қара тең-з мен шығысында Каспий тең-з- арасында орналасқан таулы аймақ. Кавказға Армения, Әз-рбайжан, Грузия және Ресейд-ң б-р бөл-г- к-ред-.

Орталық Азия Иран мен Ауғанстанның солтүст-г-нде және Ресейд-ң оңтүст-г-нде орналасқан және Қазақстан, Қырғызстан, Тәж-кстан, Түр-кменстан және Өзбекстаннан тұрады. Шығыс Азия Орталық Азия, Ресей және Тынық мұхиты арасындағы аймақты қатерл- -с-к Тропикасы басталғанға дей-н анықтайды.

Шығыс Азия елдер-не Қытай, -апония, Солтүст-к Корея, Оңтүст-к Корея және Моңғолия (сонымен қатар Гонконг, Макао және Тайвань) к-ред-. Оңтүст-к Азияны Шығыс Азиядан қытай мен Үнд-стан арасындағы Гималай тауларымен бөл-нген және нег-з-нен өз елдер- орналасқан Үнд- тектоникалық плитасымен анықталған Үнд- субконтинент- деп те атайды.

Оңтүст-к Азия елдер-не Бангладеш, Бутан, Үнд-стан, Мальдив аралдары, Непал, Пәк-стан және Шри-Ланка к-ред-. Оңтүст-к-Шығыс Азия аймағы солтүст-г-нде оңтүст-к және Шығыс Азия мен оңтүст-г-нде Океания арасындағы тропикалық және Экваторлық елдерд- анықтайды.

Оңтүст-к - Шығыс Азия елдер-не Бруней, Камбоджа, Индонезия, Лаос, Малайзия, Мьянма (немесе Бирма), Филиппин, Сингапур, Тайланд, Шығыс Тимор (немесе Тимор-лести) және Вьетнам к-ред-.

Азия аймақтарының картасы орыс т-л-нде

Азия аймақтарының картасы орыс т-л-нде

Азиядағы ең көп қоныстанған елдер

Үнд-стан мен Қытай континент халқының шамамен 50% құрайды. Шығыс Азия әлемдег- барлық аймақтар арасында адам дамуының ең жоғары индекс-не ие.

Қытай - 1,426 миллиард адам

Шамамен 1,426 миллиард халқы бар Қытай Азиядағы ғана емес, әлемдег- ең көп қоныстанған ел. Қытай халқы Азия халқының 31,35% құрайды. Оның халық тығыздығы б-р шаршы шақырымға 137 адамды құрайды. Елд-ң шығыс жартысы халықтың 90% - дан астамын құрайтын ең көп қоныстанған аймақ.

Үнд-стан - 1,410 миллиард адам

Үнд-стан Азиядағы да, әлемдег- де халық саны бойынша ек-нш- орында, шамамен 1,410 миллиард халқы бар, бұл Азия халқының 29,72% құрайды. Үнд-станның жалпы халқының шамамен 30% - ы қалалық жерлерде тұрады, олардың көпш-л-г- ауылдық жерлерде тұрады. Халықтың 1,2% өсу-мен, 2024 жылға қарай ол Қытайды басып озып, әлемдег- ең көп қоныстанған ел болады деп болжануда.

Индонезия - 280 миллион адам

Индонезияның халқы 280 миллион адамды құрайды. Халықтың көпш-л-г- әлемдег- ең көп қоныстанған Ява аралында тұрады. Индонезия халқы салыстырмалы түрде жас, орташа жасы 28,6 жасты құрайды.

Пәк-стан - 228 миллион адам

Пәк-станның халқы шамамен 228 миллион адамды құрайды, бұл 19 жыл -ш-нде 57% өсуд- б-лд-ред-. Пәк-стан халқы әлем халқының 2,57% және Азия халқының 4,39% құрайды, Азияда төрт-нш- және әлемде алтыншы орында. Пәк-стан-орташа жасы 23,4 жасты құрайтын салыстырмалы түрде жас ұлт.

Бангладеш - 179 миллион адам

Бангладешт-ң халқы 179 миллион адамды құрайды. Бұл әлемдег- халық саны бойынша сег-з-нш- және халқы ең көп -р- ел. Бангладешт-ң халқы Азия халқының жалпы санының 3,63% құрайды. Орташа жылдық салыстырмалы өс-м 1,37% болса, 2065 жылы халық саны ек- есеге артады деп күт-луде.

Ресей-147 миллион адам

2023 жылдың қаңтарындағы жағдай бойынша Ресейд-ң халқы шамамен 147 миллион адамды құрайды. Ресей халқы Азия халқының 3,19% құрайды және жылдық өсу қарқыны 0,19% құрайды.

-апония - 128 миллион адам

-апонияның халқы шамамен 128 миллион адамды құрайды, бұл Азия халқының 2,81% құрайды. Халықтың көп бөл-г- (80% - дан астамы) Хонсю аралында тұрады. Токио, Канагава және Осака - сәйкес-нше 8 миллион, 3 миллион және ек- миллион халқы бар -апонияның ең -р- қалалары. -апония халқының өсу қарқыны өм-р сүру ұзақтығының жоғары болуына қарамастан туудың төмендеу- нәтижес-нде -0,01 деп бағаланады.

Филиппин - 100,6 миллион адам

1990 жылдан 2008 жылға дей-н Филиппин халқының саны 45% - ға өст-. Қаз-рг- уақытта елд-ң халқы шамамен 100 миллион адамды құрайды, бұл Азия халқының жалпы санының 2,23% құрайды. Халықтың шамамен 50% - ы Лузон аралында тұрады. Филиппин-халықтың орташа жасы 22,7 жасты құрайтын салыстырмалы түрде жас мемлекет. Халық санының өсу қарқыны 1,5% - ға бағаланады.

Вьетнам - 94 миллион адам

2016 жылғы жағдай бойынша Вьетнамның халқы шамамен 94 миллион адамды құрайды, бұл Азия халқының 2,03% құрайды. Елд-ң халқы 1979 жылы 52 миллионнан 2016 жылы 74 миллионнан асты. Халықтың жылдық өс-м- 1,5% құрайды және 2060 жылға қарай халық саны ек- есеге артады деп күт-луде.

Иран - 78,8 миллион адам

Иран 2017 жылғы жағдай бойынша шамамен 78,8 миллион халқы бар Азиядағы ең көп қоныстанған он елд-ң т-з-м-н жабады, бұл Азия халқының жалпы санының 1,74% құрайды. 1956-2009 жылдар аралығында Иранда халық санының тез өсу- байқалды, осы кезеңде халық саны 19 миллионнан 75 миллионға дей-н өст-. Иран халқының өсу қарқыны 1,29 құрайды және 2070 жылы халық саны 2017 жылмен салыстырғанда ек- есе артады деп күт-луде.

Азияның басқа халқы көп елдер-: Түркия (78,214,000), Таиланд (68,387,000), Мьянма (52,280,000), Оңтүст-к Корея (50,617,000), Ирак (36,575,000), Сауд Арабиясы (31,521,000), Өзбекстан (31,283,000), Малайзия (31,032,000), Непал (28,038,000), Ауғанстан (26 849 000), Йемен (26 745 000), Солтүст-к Корея (25 863 000).

Азияда қанша ел бар?

Азия 49 елден және басқа үш аумақтан тұрады. Б-р-ккен Ұлттар Ұйымы статистикалық мақсаттар үш-н Азияны бес түрл- субаймаққа бөлед-: Шығыс Азия, Оңтүст-к-Шығыс Азия, Оңтүст-к Азия, Орталық Азия және Батыс Азия.

Гонконг және Макао, Қытай Халық Республикасының арнайы әк-мш-л-к аймақтары. Гонконг британдық колония болды, б-рақ 1997 жылы Қытайға қайтарылды. Макао 1999 жылға дей-н Португалияның колониясы болды, ол да Қытайдың бақылауына қайтарылды. Үш-нш- Азия аумағы-Тайвань аралы.

Нем-с т-л-ндег- Азия картасы

Нем-с т-л-ндег- Азия картасы

Азияның Арал елдер-

Филиппин

Филиппин архипелагы Тынық мұхитының батысындағы 7641 аралдан тұрады. Егеменд- мемлекетт-ң жалпы ауданы 343 448 шаршы шақырымды құрайды, ал 2015 жылы халық саны 100 981 437 адамды құрады. Филиппиндер әлемдег- ең ұзын бес-нш- жағалау сызығына ие және оңтүст-к Қытай тең-з-мен, Филиппин тең-з-мен және шығыста, батыста және оңтүст-кте Целебес тең-з-мен қоршалған. Елде Малайзия, Индонезия, Вьетнам және Тайваньмен тең-з шекаралары бар.

Шри-Ланка

Шри - Ланка-Бенгал шығанағында орналасқан Азиядағы Арал мемлекет-, ол 65,610 шаршы шақырым аумақты алып жатыр және 21,444,000 халқы бар. Таяқ бұғазы мен Маннар шығанағы Арал мемлекет-н материкт-к Азиядан бөлед-. Үнд- мифологиясына сәйкес, Шри-Ланка б-р кездер- Үнд-станмен жаяу жүруге болатын құрлық көп-р-мен байланысқан. Бүг-нг- күн- мұндай көп-р болмаса да, әктас жағалауларының т-збег- ек- құрлық арасында және кейб-р жерлерде салыстырмалы түрде таяз.

Мальдив аралдары

Мальдив аралдары-Үнд-стан мен Шри-Ланканың оңтүст-к-батысында Араб тең-з-нде орналасқан және небәр- 298 шаршы шақырым аумақты алып жатқан Арал мемлекет-. 2016 жылы халық саны 427 756 адамды құрады. Бұл Азиядағы ауданы жағынан да, халқы жағынан да ең к-шкентай ел. Мальдив аралдарында 26 атолл бар, олардың құрамында 1192 Маржан аралдары бар. Бұл аралдар шамамен 90 000 шаршы шақырым жерде орналасқан, бұл Мальдив аралдарын әлемдег- ең таралған елдерд-ң б-р-не айналдырады.

-апония

Шығыс Азия Арал мемлекет- -апония 377 972 шаршы шақырым аумақты алып жатыр, 2017 жылы оның халқы 126 672 000 адамды құрады. -апония Тынық мұхитында материкт-к Азияның шығыс жағалауында орналасқан. -апон аралдары Охот тең-з- мен Шығыс Қытай тең-з-н-ң арасында орналасқан. Ел құрамына шамамен 6852 арал к-ред-. -апонияның едәу-р бөл-г- тығыз ормандар мен таулармен жабылған, ал елд- мекендер нег-з-нен жағалаудағы аудандарда орналасқан және халық тығыз орналасқан.

Сингапур

Сингапур-Азиядағы қала-мемлекет және егеменд- Арал мемлекет-. Геосаяси тұрғыдан Сингапур Оңтүст-к-Шығыс Азияның бөл-г- болып табылады. Малайзия түбег- мен Индонезияның Риау аралдары сәйкес-нше Сингапурдың солтүст-г- мен оңтүст-г-нде орналасқан. Қала-мемлекетке 62 к-ш- Аралмен қоршалған б-р үлкен арал к-ред-. -алпы ауданы 721,5 шаршы км, ал халық саны 2017 жылы 5 612 30 адамды құрады.

Индонезия

Экватордың ек- жағында 13000-нан астам арал бар Индонезия әлемдег- ең үлкен Арал ел- болып табылады. Ел әдетте Оңтүст-к-Шығыс Азияның бөл-г- болып саналады, б-рақ оның аумағының б-р бөл-г- Океанияда орналасқан. Индонезия жалпы ауданы 1 904 569 шаршы шақырымды құрайды және 2016 жылы 261 115 456 халқы болды. Индонезияның Ява аралы-әлемдег- ең көп қоныстанған Арал. Индонезияның 6000-нан астам аралдары мекендейд-.

Шығыс Тимор

Шығыс Тимор-Тимор аралының шығыс жартысында Тынық мұхитында орналасқан Оңтүст-к-Шығыс Азиядағы шағын егеменд- мемлекет. Шығыс Тимор аумағы сонымен қатар жақын маңдағы әртүрл- шағын аралдарды қамтиды. Шығыс Тимор жалпы ауданы 15 410 шаршы шақырымды алып жатыр және 2015 жылы 1 167 242 халқы болды. Елд-ң көп бөл-г- таулы және сирек қоныстанған.

Тайвань

Тайвань, ресми түрде қытай Республикасы рет-нде белг-л-, Азиядағы Арал мемлекет-, оның жалпы ауданы 36 197 шаршы шақырымды құрайды және 23 550 077 адамды құрайды. Қытайдан оңтүст-к-шығысқа қарай 180 км жерде орналасқан Тайвань материкт-к Азиядан Тайвань бұғазымен бөл-нген.

Бруней-Даруссалам

Оңтүст-к-Шығыс Азия ел- Бруней-Даруссалам 5765 шаршы шақырым аумақты алып жатыр және шамамен 417 200 халқы бар. Ел бүк-л аралды қамтымаса да, Ол Малайзия мен Индонезияның бөл-ктер-н қамтитын Борнео аралының бөл-г- болып табылады. Бруней Борнеоның солтүст-к жағалауында орналасқан және барлық үш жағынан Малайзияның Саравак штатымен қоршалған. Елд-ң солтүст-к жағында оңтүст-к Қытай тең-з-нде жағалау сызығы бар.

Азия Аумағы

-ер бет-ндег- ең үлкен Континент Азияның жалпы көлем- шамамен 44 579 000 шаршы шақырымды немесе планетаның жалпы жер-н-ң 30% құрайды.

Азияның -р- елдер-не Ресей (17,1 млн.шаршы км.), Қытай (9,6 млн. шаршы км.), Үнд-стан (3,3 млн. шаршы км.) және Қазақстан ( 2,7 млн. шаршы км.) к-ред-.

Азияның ең к-шкентай елдер--Мальдив аралдары (300 шаршы км), Сингапур (719 шаршы км), Бахрейн (765 шаршы км) және Бруней (5765 шаршы км). Егер Гонконг пен Макао бөлек елдер рет-нде танылса, онда Макао (31,3 шаршы км.) Азиядағы ең к-шкентай ел, ал Гонконг (2755 шаршы км.) төрт-нш- орында.

Испан т-л-ндег- Азия картасы

Испан т-л-ндег- Азия картасы

Ауданы бойынша Азияның -р- елдер-

Ресей

Ресей Азиядағы ең үлкен ел ғана емес, сонымен қатар әлемдег- ең үлкен ел. Оның жалпы ауданы 17 075 200 шаршы шақырымды құрайды және 144 463 451 адам тұрады. Ресейд-ң Астанасы-Мәскеу. Елд-ң үлкенд-г- соншалық, ол 11 түрл- уақыт белдеулер-н қамтиды. Ресей жазықтар, шөлейттер, таулар, жағалау сызықтары және тундра сияқты б-рқатар географиялық ерекшел-ктерд- қамтиды.

Қытай

Азиядағы ек-нш- -р- ел-Қытай, оның ауданы шамамен 9,5 миллион шаршы шақырым. Қытайдың халқы 1,403 миллиардтан сәл асады, бұл оны әлемдег- ең көп қоныстанған елге айналдырады. Қытайдың Астанасы-Пекин. Эверест тауы, әлемдег- ең би-к тау, елде орналасқан және Қытай мен Непал арасындағы шекараны құрайды. Сонымен қатар, Қытайда Гоби шөл-, Тибет үст-рт-, субтропикалық ормандар және Тынық мұхиты жағалаулары сияқты б-рнеше экожүйелер орналасқан.

Үнд-стан

Үнд-стан-үш-нш- -р- азиялық ұлт. Ол 3,2 миллион шаршы шақырымнан астам аумақты алып жатыр. Сонымен қатар, оның халқы 1,324 миллиардтан асады, бұл оны әлемдег- ек-нш- ең көп ел етед-. Ел Үнд- түбег-н-ң басым бөл-г-н алып жатыр және Бенгал шығанағы, араб тең-з- және Үнд- мұхитының бойында жағалау сызықтары бар. Елд-ң аумағына батысында Тар шөл-, солтүст-г-нде Гималай тау жотасы және солтүст-г- мен шығысында Үнд--Ганг су алабы аймағы к-ред-.

Қазақстан

Көлем- бойынша Азиядағы төрт-нш- ел-Қазақстан, оның ауданы 2,7 миллион шаршы шақырымды құрайды. Қазақстан Орталық Азияда орналасқан және Каспий тең-з-мен, Ресеймен, Өзбекстанмен, Қырғызстанмен, Түр-кменстанмен және Қытаймен шектесед-. Ел халқы 18 миллионға жуық адамды құрайды, олардың көпш-л-г- этникалық қазақтар. Қазақстан тең-зге шыға алмайтын әлемдег- ең -р- ел болып табылады және қазақ даласының отаны болып табылады.

Сауд Арабиясы

Сауд Арабиясы-Азиядағы бес-нш- -р- ел және Арабия түбег-нде орналасқан, оның ауданы 2 149 690 шаршы шақырым. -алпы халық саны шамамен 33 миллион адамды құрайды. Елде Парсы шығанағында да, Қызыл тең-зде де жағалау сызықтары бар және оның аумағының көп бөл-г- құрғақ шөлд- жерлермен сипатталады. Сауд Арабиясы әлемдег- ек-нш- -р- мұнай қорларының отаны болып табылады және экономикасының едәу-р бөл-г- рет-нде мұнай өнеркәс-б-не сүйенед-. Шын мән-нде, ел әлемдег- ең -р- мұнай өнд-руш- және экспорттаушы болып табылады.

Иран

Иран-Азиядағы алтыншы, ал Таяу Шығыстағы ек-нш- үлкен мемлекет, оның жалпы ауданы 1 648 195 шаршы шақырымды құрайды. Иран халқы шамамен 80 829 192 адамды құрайды. Елд-ң ұзақ тарихы бар және Азиядағы ЮНЕСКО-ның Бүк-ләлемд-к мұра нысандарының саны бойынша үш-нш- орында. Иран тау жоталарымен, бассейндермен және Иран үст-рттер-мен жабылған. Оның Оман шығанағы, Парсы шығанағы және Каспий тең-з- бойында жағалау сызықтары бар.

Моңғолия

Моңғолия Қытай мен Ресей арасында орналасқан. Ол 1 566 000 шаршы шақырым аумақты алып жатыр, бұл оны Азиядағы жет-нш- үлкен елге айналдырады. Моңғолияның көптеген аймақтары елд-ң оңтүст-к бөл-г-нде орналасқан Гоби шөл-н қоспағанда, таулар мен жайылымдық далалармен жабылған. Елд-ң бүк-л аумағы Моңғол үст-рт-нде орналасқан. Моңғолия халқы 3 081 677 адамды құрайды.

Индонезия

Индонезия Тынық мұхиты мен Үнд- мұхиттары арасындағы 17000-нан астам аралдан тұрады. Бұл Азиядағы сег-з-нш- және Оңтүст-к-Шығыс Азиядағы ең үлкен ел. Бұл аралдар б-рге Азия мен Океания арасында бөл-нген 1 904 569 шаршы шақырым аумақты алып жатыр. Ел халқының жалпы саны 261 115 456 адамды құрайды, бұл оны әлемдег- халық саны бойынша төрт-нш- ел етед-. Индонезиядағы ең үлкен үш арал - Суматра, Целебес және Ява. Ел экономикасының көп бөл-г- ауыл шаруашылығына, соның -ш-нде шай, кофе, күр-ш, резеңке және пальма майы сияқты дақылдарға байланысты.

Пәк-стан

Пәк-стан Үнд-станның солтүст-к-батысында, Оңтүст-к Азияда орналасқан. Ол Оман шығанағымен, Араб тең-з-мен, Қытаймен, Ауғанстанмен және Иранмен шектесед-. Ел жалпы ауданы 881 913 шаршы шақырымды алып жатыр, бұл оны Азиядағы тоғызыншы елге айналдырады. Пәк-стан халқының саны шамамен 211 819 886 адамды құрайды. Үлкен аумақ тау жоталарымен жабылған. Пәк-стан-би-кт-г- тең-з деңгей-нен 8000 метрден асатын бес тау шыңының отаны.

Түркия

Азиядағы оныншы ел-Түркия, оның жалпы ауданы 783 356 шаршы шақырым. Ол трансконтинентальды ел болып саналады және оның аумағының аз бөл-г- Еуропада орналасқан. Түркия халқының жалпы саны 79 814 871 адамды құрайды. Елд-ң көп бөл-г- Қара тең-з, Мәрмәр тең-з- және Эгей тең-з-н қоса алғанда, сулармен жуылады.

Азия картасы географиялық

Азия картасы географиялық

Азиядағы Туризм және демалыс

Азия-Тынық мұхиты аймағындағы Туризм әлемдег- ең әсерл- табиғи және техногенд-к ғажайыптарды ұсынады. Бұл аймақта әдем- жағажайлар, тропикалық ормандар және мөлд-р сулар бар. Азия-Тынық мұхиты аймағындағы ең көп баратын елдер:

Қытай

-ыл сайын 55,6 миллион турист- бар Қытай әлемдег- ең көп келет-н үш-нш- ел болып табылады. Ең танымал орындардың б-р--Ұлы Қытай қорғаны. Қытайдың басқа көрнект- жерлер-не тыйым салынған қала, 980-ден астам ғимараты бар Мин және Цин әулеттер-н-ң сарай кешен- және Терракота армиясы, Қытайдың б-р-нш- императорының қаб-р-н күзетет-н 8000-нан астам саз сарбаздары к-ред-. Қытайда тамаша көл-к жүйес- және кез келген бюджетке арналған көптеген қонақүйлер мен мейрамханалар бар.

Гонконг

Гонконгқа жыл сайын 27,8 миллион адам келед-. Бұл келуш-лерд-ң көпш-л-г- қытай мен АҚШ-тан келед-. Гонконгтың ең көрнект- рәм-здер-н-ң б-р--үлкен Будда немесе Тянь Тан Будда, салмағы 202 тонна қола мүс-н.

Малайзия

Азия-Тынық мұхиты аймағындағы ең танымал үш-нш- ел-Малайзия, оған жыл сайын 27,4 миллион адам келед-. Туристерд-ң көпш-л-г- Сингапур мен Индонезиядан. Әр түрл- тропикалық жағажайлар мен ұлттық саябақтар бұл елд- соншалықты танымал етед-. Кэмерон таулары-таза ауа мен демалуға, сондай-ақ б-рнеше шай плантацияларына баруға тамаша орын. Тунку Абдул Рахман тең-з саябағы келуш-лерге жердег- ең жарқын маржандардың айналасында су астында жүзу және бетперде кию мүмк-нд-г-н беред-.

Туристер көп келет-н басқа елдерге жылына 24,8 миллион келуш- бар Тайланд, Сингапур (15 миллион), Макао (14,6 миллион), Оңтүст-к Корея (14,2 миллион), -апония (13,4 миллион), Индонезия (10,4 миллион) және Тайвань (10,4 миллион) к-ред-.

Азияда қандай т-лдер сөйлейд-?

"Азия" сөз-н-ң шығу тег-

Азия атауының шығу тег- әл- күнге дей-н жұмбақ. Көптеген тарихшылар бұл термин гректерден бұрын пайда болған деп санайды. Лингвистикалық тұрғыдан Азия-күнн-ң шығуын б-лд-рет-н термин. Грек миф-не сәйкес, Азия атласты дүниеге әкелген богиняның ес-м- болды, ол мәңг-л-кке аспан сфераларын қолдауға тағайындалған титан. Али-бұл финикиялық сөз, "Шығыс"дегенд- б-лд-ред-.

Азия картасы Саяси

Азия картасы Саяси

Азия Халқы

Шамамен 4,4 миллиард халқы немесе әлем халқының 62% - ы бар Азия бүг-нг- күнге дей-н планетадағы ең көп қоныстанған континент болып табылады. Азиядағы ең көп қоныстанған елдер-Қытай (1,426 миллиард адам), Үнд-стан (1,410 миллиард адам), Индонезия (280 миллион адам) және Пәк-стан (228 миллион адам).

Азияның ең аз қоныстанған елдер--Мальдив аралдары (341 мың адам), Бруней (412 мың адам), Бутан (771 мың адам) және Шығыс Тимор (1,2 миллион адам). Егер Гонконг пен Макаоны ел рет-нде қосатын болсақ, онда Макао (647 мың адам) Азиядағы ең аз қоныстанған үш-нш- елге айналады.

Азия Климаты

Батыс Азияда жылы шөлд- климатқа байланысты планетадағы ең жоғары температура бар. Ирак пен Иранның кейб-р аудандарында Цельсий бойынша 71 градустан жоғары температура т-ркелд-.

Азия сонымен қатар Ресейд-ң ек- қаласында -67,7 градус Цельсий рет-нде т-ркелген ең суық ауа райының отаны болып табылады: Верхоянск және Оймякон.

Ресейд-ң солтүст-к жартысының көп бөл-г- Аляскаға және Канаданың көп бөл-г-не ұқсас континентальды субарктикалық климатпен сипатталады, ал оның солтүст-г- Канада территорияларының Қиыр солтүст-г-мен немесе Гренландия жағалауымен салыстырылатын арктикалық тундра рет-нде ж-ктелед-.

-ердег- ең құрғақ жерлерд-ң кейб-р- батыс Азияның шөлд- климатында, Орталық Азия далаларында және Қытай мен Моңғолияның кейб-р бөл-ктер-нде орналасқан. Сонымен қатар, Үнд-станның солтүст-к-шығысындағы Маусинрам ауылы жер бет-ндег- абсолютт- ең ылғалды жер болып табылады, онда жылына орта есеппен 11 872 миллиметр жауын-шашын түсед-.

Оңтүст-к Азияда муссондық ауа-райы, сондай-ақ қатты ыстығы бар тропикалық саванналар басым. Үнд- және Тынық мұхиттарымен байланысты климаттық жағдайлар Шығыс Азияның көп бөл-г-нде, әс-ресе шығыс Қытайда, Гонконгта, Макаода, Тайваньда, Оңтүст-к Кореяда және -апонияның оңтүст-г-нде күшт- муссон маусымымен қалыпты ауа-райын тудырады.

Континентальды Оңтүст-к-Шығыс Азияның көп бөл-г- Оңтүст-к Азияның кейб-р құрғақ аймақтарына ұқсас Саванна климатына ие, ал оның Азия мен Океания арасындағы аралдық бөл-ктер- тропикалық ормандарымен ерекшеленед-.

Батыс Азияның Сирия мен араб шөлдер- әлемдег- ең үлкен шөлдерд-ң б-р- болып саналады, сонымен қатар Орталық Азиядағы Қытай мен Моңғолия арасындағы Гоби шөл-. Мысалы, Гималайдың би-кт-г- Үнд- мұхитынан келет-н жаңбыр бұлттарын жауып, оларды үнд- субконтинент-не қайтарады, сонымен б-рге солтүст-к суық ауаның оңтүст-кке қарай ену-не жол бермейд-, бұл Оңтүст-к Азияның ыстық муссондық ауа-райын да, Орталық Азияның суық шөлдер- мен далаларын да түс-нд-ред-.

Азия Тарихы

Континент-Қаз-рг- әлемдег- барлық дерл-к нег-зг- д-ндерд-ң, сондай-ақ көптеген технологиялық және өркениетт-к жет-ст-ктерд-ң отаны. Батыс Азияны кейде "өркениетт-ң бес-г-" деп те атайды, өйткен- дәл осы жерде неолит дәу-р-ндег- адамдар көшпел- өм-р салтынан отырықшы өм-р салтына көшуд- бастады, бұл үш-н дөңгелект- және ауыл шаруашылығының нег-здер-н ойлап тапты.

Батыс Азия сонымен қатар ежелг- шумер және ежелг- сияқты алғашқы белг-л- адамзат өркениеттер-н-ң отаны болды Ассирия, Вавилон және Аккад империялары. Сонымен қатар, инд алқабының өркениет- (немесе Хараппа өркениет-) Оңтүст-к Азияда қалыптасқан алғашқы белг-л- өркениет болды, ал Шығыс Азияда Ся әулет- Ежелг- Қытайдың алғашқы т-ркелген сипаттамасы болар ед-.

Азиядағы д-ндер

Ислам. Исламды шамамен 1,1 миллиард адам немесе континент халқының 25% - ы ұстанады, бұл оны Азиядағы ең танымал д-нге айналдырады. Ислам әс-ресе Батыс Азияда танымал, онда ол көптеген елдерд-ң жалғыз ресми д-н- болып табылады және Кувейт пен Сауд Арабиясы сияқты елдер халқының 100% дерл-к ұстанады.

Бангладеште, Үнд-станда және Пәк-станда мұсылман халқы 100 миллионнан асады, ал оңтүст-к-шығыс Азия ел- Индонезияда 200 миллионнан астам мұсылман тұратын басқа елдерге қарағанда ислам д-н-н ұстанушылар көп.

Индуизм. Азиядағы ек-нш- үлкен д-н-индуизм, оның шамамен 1 миллиард жақтаушысы бар. Индуизм Үнд-стан мен Непалда ең күшт- (мұнда халықтың 80% - дан астамы оны ұстанады).

Христиан д-н- де кең таралған: Армения, Грузия және Ресейдег- адамдардың көпш-л-г- әртүрл- православие ш-ркеулер-н ұстанады, Шығыс Тимор мен Филиппиндер римд-к католицизмд- ұстанады, ал Оңтүст-к Корея нег-з-нен протестантизмд- ұстанады (католиктерд-ң айтарлықтай азшылығымен болса да).

Азиядағы басқа көрнект- д-ндерге сикхизм мен джайнизм (олар нег-з-нен Үнд-стан мен Пәк-станда кездесед-), иудаизм (Израиль-еврей халқы басым әлемдег- жалғыз ел) және зороастризм (қаз-рг- Иранның кейб-р бөл-ктер-нде және басқа елдерде әл- күнге дей-н қолданылып жүрген алғашқы ирандық д-н) жатады.

Д-нс-зд-к техникалық жағынан Азиядағы ең көп таралған үш-нш- "д-н" болып саналады. Континент халқының шамамен 21%-ы, әс-ресе Қытай, Гонконг, -апония және Солтүст-к Кореяда ешқандай нақты д-ни байланысы жоқ деп мәл-мдейд-.

Азия Құрлығы

Азия-әлемдег- жет- құрлықтың -ш-ндег- ең үлкен-. Азия жер бет-н-ң жалпы көлем-н-ң шамамен 30% құрайды. Б-р қызығы, мәдениет, саясат және география сияқты көптеген факторларға байланысты көптеген сарапшылар Азия континент-н-ң нақты шекаралары туралы кел-се алмайды. Азия географиялық жағынан Еуропамен байланысты, бұл аймақтың Еуразия деп аталуына әкелд-.

Азияның ежелг- өркениеттер-

Азия әлемдег- ең көне өркениеттерд-ң отаны болды. Оларға ең көне белг-л- өркениет жатады: шамамен 6000 жыл бұрын Месопотамияда (Ирактың қаз-рг- оңтүст-к бөл-г-) өм-р сүрген шумерлер. Басқа осындай ежелг- қауымдастықтарға Үнд- алқабының Үнд- өркениет- жатады.

Тарихшылардың, археологтар мен ғалымдардың көпш-л-г- әлемдег- ең алғашқы адамзат өркениет- қаз-рг- Иран, Ирак, Кувейт және Сирияның б-р бөл-г-н-ң отаны болып табылатын Тигр-Евфрат Азия аймағында "өркениет бес-г-" деп аталатын жерде қалыптасқан деп кел-сед-.

Азияның -р- қалалары

Азиядағы ең көп қоныстанған қалалардың жартысы -апонияда немесе Қытайда орналасқан, ең -р- қала орталықтары -апониядағы Токио мен Осака, Қытайдағы Шанхай, Пекин және Гуанчжоу.

БҰҰ жүрг-зген зерттеу 2050 жылға қарай Азия халқының саны 5,3 миллиардқа жетед- деп болжайды. Сондай-ақ, алыс емес болашақта Үнд-стан, Пәк-стан және Қытайды қоса алғанда, аздаған елдерде бүк-л жер халқының 50% - ы тұрады деп күт-луде. Сондай-ақ, бүк-л әлемде өм-р сүру ұзақтығы өсе беред- деп болжануда, бұл егде жастағы адамдар санының өсу-не әкелед-.

К-ш- Азия қайда?

К-ш- Азия, сондай-ақ Анадолы немесе Анадолы үст-рт- рет-нде белг-л-, нег-з-нен қаз-рг- Түркияны қамтитын Азияның ең Батыс проекциясы. К-ш- Азия әдетте бүк-л елден тұратын Азиялық Түркияның синоним- болып табылады.

К-ш- Азияның оңтүст-к-шығыс және шығыс шекарасы-Түркияның көрш-лес Армения, Иран, Ирак, Грузия, Әз-рбайжан және Сириямен қаз-рг- шекарасы. Түркия аумағының 95% - ы К-ш- Азияда орналасқан. К-ш- Азия Қара тең-збен, -ерорта тең-з-мен, Эгей тең-з-мен, мәрмәр тең-з-мен және армян тауларымен шектесед-. К-ш- Азия Еуропадан Дарданелл және Босфор бұғаздарымен бөл-нген.

Еуропа мен Азия арасындағы шекара қайда?

Еуропа мен Азияның ортақ аумағы бар, бұл оларды бөлуд- б-ршама қиындатады. Еуропа мен Азияның шекарасы ерекше, өйткен- ол нег-з-нен таулар мен өзендермен сипатталады. Еуропа мен Азия арасындағы шекара тарих бойы б-рнеше рет өзгерд-.

Еуропа мен Азия арасындағы шекара қағаз жүз-нде бар. Алайда, бұл ек- континентт-ң арасында айтарлықтай физикалық айырмашылық жоқ. Азия мен Еуропа арасындағы шекара көб-несе Эгей тең-з-, Каспий тең-з-, Түр-к бұғазы, Қара тең-з, Үлкен Кавказ, Орал өзен- және таулармен анықталады.

Ек- континентт-ң бөл-ну- таза мәдени сипатқа ие және әдетте Еуропаға қараймещысады. Еуразия шекарасының қаз-рг- анықтамасы кейб-р елдерд- ек- континентке де орналастырады, ал басқалары толығымен б-р континентте орналасқан. Бұл трансконтинентальды елдерге Түркия, Ресей, Қазақстан, Грузия және Әз-рбайжан к-ред-.

Континенттерд-ң алғашқы бөл-ну-н континенттерд- Еуропа мен Азия деп атаған ежелг- грек тең-зш-лер- ойлап тапты. Ек- құрлық Эгейден Азов тең-з-не ағып жатқан күрдел- су жолымен бөл-нд-.

Геродоттың үшт-к жүйес- еск- әлемд- үш бөл-кке бөлд-: Еуропа, Африка және Азия. Азия мен Еуропа арасындағы шекараны Фазис өзен-н-ң бойымен Анаксимандр жүрг-зд-. Бұл кел-с-мд- б-зд-ң эрамызға дей-нг- 5 ғасырда Геродот та ұстанды. Орта ғасырлардан бастап 18 ғасырға дей-н Еуразияның ек- континентке дәстүрл- бөл-ну- птоломейге сәйкес жүрг-з-лд-, оның шекаралары түр-к бұғазы, Қара тең-з, Азов тең-з- және Дон арқылы өтт-. Алайда, 1725 жылы Филипп Йохан фон Страленберг Ед-л бойымен Самара и-л-с- арқылы және Орал таулары бойымен шекара сызығын сызып, Дон шекарасынан шег-нд-.

Еуропа мен Азия арасындағы қаз-рг- кездег- шекараны алғаш рет Швеция армиясының зерттеуш-с- және офицер- Филипп Йохан фон Страленберг анықтады. Оның шекарасы Орал тауларының т-збектер-, Емб- өзен- арқылы Каспий тең-з-н-ң солтүст-к жағалауына және Қара тең-зде бар Кумо-Маныч ойпатына дей-н созылды. Шұңқыр Кавказ тауларының солтүст-к бөл-г-нде орналасқан және қаз-рг- уақытта нақты шекара болып саналатын ек- өзенн-ң атауына нег-зделген.

Кеңес географтары ек- құрлық арасындағы шекара байдарка шығанағынан, Орал тауларының шығыс етег-нен оқулықтарда жүрг-з-лу-н ұсынды. Шекараның кеңест-к анықтамасы Кавказды толығымен Азияға орналастырды, ал Орал толығымен Еуропада. Сонымен қатар, кеңест-к географтардың көпш-л-г- шекараны Кавказ жотасы арқылы өтк-зуд- жөн көрд-.

Ек- континентт- анықтаумен байланысты шатасулар Еуропа мен Азияны Еуразияға б-р-кт-рет-н тек алты континентт- географтардың көб-рек бөлу-не әкелед-.

Африка мен Азия арасындағы шекара қалай анықталады?

Ежелг- грек және Рим географтары Азия континент-н-ң бөл-г- деп есептелген Мармарика деп аталатын аумақты анықтады. Мармарика Шығыс пен Батыс арасында Халфая асуы арқылы бөл-нд-.

Халфая асуынан шығысқа қарай орналасқан кез келген нәрсе Азия континент-не, ал батысқа қарай орналасқан кез келген нәрсе Африка континент-не тиес-л- деп саналды. Бұл анықтама Египетт- Азияға, ал Ливияны Африкаға орналастырды.

Бүг-нде Африка мен Азия арасындағы шекара Египет территориясының бөл-г- болып саналатын Синай түбег-нен өтед-.

Түбек Азия мен Африка континенттер-мен ек- бөлек құрлық истмусымен байланысты. Шығыста Құрлық жолағы Синай түбег-н Азиямен байланыстырады. Синай түбег- Африка континент-мен Суэц каналы орналасқан Суэц истмусы деп аталатын жер учаскес-мен байланысты.

Суэц каналы кемелерге -ерорта тең-з- мен Үнд- мұхиты арасында қозғалуға мүмк-нд-к беред-, бұл Еуропа мен Азия арасындағы Африка континент-н-ң оңтүст-к шет-нде жүктерд- тасымалдау қажетт-л-г-н жояды. Сонымен қатар, геологтар бұл түбект-ң шығыс жағалауын Араб тектоникалық плитасы мен Африка тектоникалық плитасы арасындағы шекара рет-нде анықтады. Тектоникалық плиталарға нег-зделген осы геологиялық бөл-н-ске қарамастан, Синай түбег-ндег- Суэц истмусының батысындағы аймақ Азия континент-н-ң бөл-г- болып саналады.

Синай түбег- Африка мен Азия арасындағы шекараны белг-легенд-ктен, Египет трансконтинентальды ел болып саналады. Бұл анықтама түбект-ң Азия континент-не де, Африка континент-нде орналасқан деп саналатын Египет ел-н-ң материг-не де қатысты екенд-г-мен одан әр- түс-нд-р-лед-.

Египетт-ң азиялық емес, Африка ел- болып саналуының б-р себеб--халықтың шамамен 98% - ы елд-ң материг-нде тұрады. Бұл анықтама континентальды шекараларды анықтау үш-н қолданылатын көптеген факторлардың б-р-н көрсетед-.

Кейб-р жағдайларда бүк-л Египет ел- Африка мен Азия арасындағы шекараны белг-леу үш-н пайдаланылуы мүмк-н, өйткен- ол Азияның оңтүст-к-батыс бұрышы мен Африканың солтүст-к-шығыс бұрышын құрайды.

Азияның ең көне астаналары

Дамаск

Сирияның астанасы Дамаск - 1 711 000-нан астам халқы бар елд-ң ек-нш- үлкен қаласы. Дамаск Сирияның оңтүст-к-батысында орналасқан және б.з. д. 661 жылдан 750 жылға дей-н Омейяд халифатының астанасы болып таңдалды. Дамаск 2008 жылы араб мәдени астанасы болды.

Бейрут

Бейрут - Ливандағы миллионнан астам халқы бар ең үлкен және астаналық қала. Бейрут б-зд-ң дәу-р-м-зге дей-нг- 3000 жылы құрылған және алғашқы қоныстанушылар 5000 жылдан астам уақыт бұрын келген. Бейрут Ливанның -ерорта тең-з- жағалауының орталығындағы түбекте орналасқан.

Иерусалим

Еврей тауларында, Өл- тең-з мен -ерорта тең-з-н-ң арасында орналасқан Иерусалим Палестина мен Израильд-ң астанасы болып табылады. Иерусалим-Азиядағы ең көп баратын қалалардың б-р- және еврей, Ислам және христиан конфессияларында әулие болып саналады. Дәу-т патша Иерусалимд- Израиль Б-р-ккен Корольд-г-н-ң астанасы рет-нде жаулап алып, құрды. Иерусалим шамамен б.з. д. 2800 жылы құрылған, б-рақ 2016 жылы археологтар 7000 жылдық елд- мекенд- тапты, олар ерте халколит дәу-р-нде салынған деп күд-ктенед-.

Бейж-ң

Пекин-Қытайдың астанасы және әлемдег- халқы ең көп ек-нш- қала. Пекин-Азиядағы ең көне қалалардың б-р- және оның тарихы 3 мыңжылдықтан асады. Пекин шамамен б.з. д. 1600 жылы құрылды және 2016 жылдың наурызындағы жағдай бойынша қала халқы 21,5 миллионнан асты.

Ереван

Раздан өзен-н-ң бойында орналасқан Ереван-Арменияның ең үлкен қаласы және Астанасы, сонымен қатар әлемдег- ең көне қала. Бұл қаланы б-зд-ң эрамызға дей-нг- 782 жылы Урарту Корол- Аргисти I құрған.

Сеул

Сеул-Корея Республикасының астанасы және -р- мегаполис-. Хан өзен-нде орналасқан Сеул әлемдег- төрт-нш- -р- экономикалық үстем қала болып табылады. Сеулд-ң тарихы б-зд-ң дәу-р-м-зге дей-нг- 18 жылы Баекже халқы құрған кезде шамамен 2000 жыл бұрын пайда болды. Сеул Джозеон әулет- кез-нде Кореяның астанасы болды.

Ханой

7,7 миллионнан астам халқы бар Ханой-Вьетнамның астанасы және ек-нш- үлкен қаласы. Ханой 454 жылы құрылды, ал 1010-1802 жылдар аралығында қала елд-ң ең маңызды саяси орталығы болды, б-рақ 1946 жылдың 6 қаңтарында ғана Вьетнамның астанасы болды. Ханой 1954 жылдан 1976 жылға дей-н Солтүст-к Вьетнамның астанасы болды.

Басқа ежелг- астаналар: Бандар Сери Бегаван (Бруней б.з. 977 ж.), Янгон (Мьянма б. з. 1043 ж.), Сингапур (б. з. 1170 ж.), Пномпень (Камбоджа б. з. 1372 ж.), Джакарта (Индонезия Б. -. 1527 ж.), Бангкок (Таиланд б. з. 1688 ж.).

Азия Таулары

Алтай таулары-Қытай Халық Республикасы, Моңғолия, Қазақстан және Ресей елдер- арқылы созылып жатқан Шығыс-Орталық Азиядағы тау жотасы. Алтай тау жотасы оңтүст-к-шығыстағы Гоби шөл-нен солтүст-к-батыстағы С-б-р жазықтарына дей-н созылады. -отаның Батыс ұшын Саян таулары алып жатыр, ал Сайлюгем таулары Алтай жотасының солтүст-к ұшын алып жатыр.

Алтай тау жотасының ең би-к бес шыңы-Белуха, Хуитен, Монх Хайрхан, Сутай тауы және Цамбагарав тау шыңдары. Таулы Алтайдың әртүрл- мекендейт-н жерлер-нде С-б-р тау ешк-с-, Алтай вапити, С-б-р мускусы, жабайы қабан, қар барысы, қоңыр аюлар, с-леус-н, тянь-Шань дол және қасқырлар сияқты көптеген жабайы табиғат мекендейд-.

Батыс гаттар немесе Сахядри таулары - Үнд-станның Батыс жағалауына параллель 1600 км созылып жатқан таулар сериясы.Батыс гаттар Үнд-станның Гоа, Гуджарат, Махараштра, Карнатака, Тамилнад және Керала Штаттары арқылы өтед-. Батыс гаттарда 2000 м-ден жоғары көтер-лет-н көптеген би-к шыңдар бар. Үнд-станның Керала штатында орналасқан Анамуди-Батыс Гаттардағы ең би-к шың, ол 2695 м-ге көтер-лед-.

Батыс гаттар-Азиядағы ең ұзын тау жоталарының б-р- және Тунгабхадра, Тамирапарани, Годавари, Кришна және Кавери сияқты -р- өзендерд- тудырады.

Шығыс гаттар-Үнд-станның шығыс жағалауында Үнд-станның Одиша, Андхра-Прадеш және Тамилнад Штаттары арқылы орналасқан үз-к-үз-к таулардың т-збег-. 1690 м би-кт-кте орналасқан Джиндагада шыңы Шығыс Гаттардағы ең би-к нүкте болып табылады. Маханади, Кришна, Годавари және Кавери сияқты көптеген өзендер Шығыс Гат тау жоталары арқылы өтед-.

Гималай-Үнд- субконтинент-н-ң солтүст-г-нде орналасқан жердег- ең жас тау жоталарының б-р-. Бұл жотаның би-кт-г- 7200 м-ден асатын 50-ден астам таулар орналасқан Азиядағы төрт-нш- ең ұзын тау жотасы.ұзындығы 2400 км Гималай тау жотасы Непал, Үнд-стан, Бутан, Пәк-стан және Қытай елдер- арқылы созылады.

Гималай тау жотасының бөл-г- болып табылатын әлемдег- ең би-к шыңдарға Эверест тауы (8848 м.), ең би-к Канченджангу тауы (8586 м.) және Лхоце (8516 М.) жатады. Гималайдағы ганготри және Ямунотри мұздықтары үлкен Ганга және Ямуна өзендер-н-ң бастауы рет-нде қызмет етед-. Гималай аймағында гурудонгмар көл-, Рара көл-, Тиличо көл-, Манасаровар көл- және Пангонг Цо сияқты б-рнеше көлдер бар.

Кунлун таулары-Азиядағы ең ұзын тау жоталарының б-р-, 3000 км-ден асады.Кунлун таулары Тәж-кстанның Памир тауларынан басталып, Қытайдың батыс бөл-г-нен өт-п, Шыңжаң автономиялық ауданын, Тибет автономиялық ауданын және Қытайдың Цинхай провинциясын кес-п өтед-. Тибет пен Шыңжаң автономиялық аудандарының шекарасында орналасқан Люши-Шань ("Кунлун Құдайы") 7167 м би-кт-кке көтер-лед- және Кунлун тау жотасындағы ең би-к шың болып табылады. Кунлун таулары Қарақаш және Юрунгкаш өзендер-н-ң бастауы рет-нде қызмет етед-.

Тянь - Шань-Орталық Азияда орналасқан және 2900 км-ден асатын -р- тау жүйес-. Тянь-Шань таулары Такламакан шөл-н-ң солтүст-к және батыс бөл-ктер-нде, Қазақстанның шекаралық аймағына, Қырғызстанға және Қытайдың солтүст-к-батысындағы Шыңжаң автономиялық ауданына жақын орналасқан. Тянь-Шань таулары оңтүст-г-нде Памир тауларын солтүст-г-нде Алтай тауларымен байланыстырады. Қырғызстан мен Қытай арасындағы шекарада Дженгиш Чокусу ("-ең-с шыңы") орналасқан, ол 7439 м би-кт-кте орналасқан және Тянь-Шань тауларындағы ең би-к шың болып табылады.

Орал таулары солтүст-ктен оңтүст-кке қарай шамамен 2500 км созылып жатыр. Бұл таулар Еуропа мен Азия Ресей-н-ң табиғи шекарасын құрайды. Ресейд-ң Ханты-Мансийск автономиялық округ-нде халықтық тау орналасқан, ол 1894 м-ге көтер-лед- және Орал тауларының ең би-к шыңы болып табылады. Орал таулары әлемдег- ең көне тау жоталарының б-р- болып табылады және платина, кварц, берилл, андрадит, изумруд, малахит, Гауһар, алтын және халькопирит сияқты б-рнеше құнды минералдардан тұрады.

-агрос-шамамен 1600 км созылатын ұзын тау жотасы. Иранның солтүст-к-батыс бөл-г-нде, Ирактың солтүст-к-шығыс бөл-г-нде және Түркияның оңтүст-к-шығыс бөл-г-нде. -агрос таулары Иран тауларының оңтүст-к-батыс және батыс бөл-ктер-н алып жатыр және Ормуз бұғазында аяқталады.

Би-кт-г- 4409 М Кашмастан--агрос тауларындағы ең би-к шың. -агрос тауларының жартысына жуығы парсы емен ормандарымен жабылған.

Азияның -р- көлдер-

Каспий тең-з-

Каспий тең-з--Азиядағы ең үлкен көл, сонымен қатар әлемдег- ең үлкен -шк- су айдыны. 386 400 шаршы км аумақты алып жатқан Каспий тең-з- Кавказ тауларының шығысында, Орталық Азия далаларының батысында, Шығыс Еуропадағы орыс жазықтарының оңтүст-г-нде және Батыс Азиядағы Иран тауларының солтүст-г-нде орналасқан.

Каспий тең-з-н-ң ұзындығы шамамен 1200 км. және орташа ен- шамамен 320 км. оның максималды тереңд-г- 1025 м, ал болжамды орташа тереңд-г- 211 м.Каспий тең-з-ндег- су "Каспий-тұзды" деп аталады, өйткен- ол толығымен тұщы да, толық тұзды да емес. Каспий тең-з-н-ң орташа тұздылығы шамамен 1,2% құрайды, бұл тең-з суының тұздылығының үштен б-р-н құрайды. Каспий тең-з- өз суының көп бөл-г-н Ед-л, Орал, Кура және Амудария өзендер-нен алады және шамамен 78 200 текше шақырым су көлем-не ие.

Байкал Көл-

31 722 шаршы км аумақты алып жатқан Байкал көл- әлемдег- жет-нш- көл, сонымен қатар Азия континент-ндег- ек-нш- үлкен көл болып табылады. Ол С-б-рд-ң оңтүст-к бөл-г-нде орналасқан және оңтүст-к-шығысында Бурятия Республикасымен және солтүст-к-батысында Ресейд-ң Иркутск облысымен шектелген. 23,615,39 текше шақырым су көлем-мен бұл әлемдег- ең үлкен тұщы көл және планетаның барлық тұщы суының шамамен 23% құрайды.

Байкал көл-н-ң ұзындығы шамамен 636 км. және максималды ен- 79 км. ол әлемдег- ең терең көл болып саналады, оның максималды тереңд-г- 1642 м, ал орташа тереңд-г- 744,4 М. көл ежелг- рифт аңғары рет-нде шамамен 25-30 миллион жыл бұрын пайда болған және планетадағы ең көне көлдерд-ң б-р- болып табылады. Байкал көл-не құятын өзендер - Баргузин, Селенга, Сарма, Снежная, түр-к және жоғарғы Ангара. Көлд-ң суы Ангару өзен-не құяды.

Балқаш Көл-

16 400 шаршы км аумақты алып жатқан Балқаш көл- Азиядағы үш-нш- көл және әлемдег- 15-ш- көл болып табылады. Көл Қазақстанның оңтүст-к-шығысында орналасқан және қытай мен Қырғызстан аумағына дей-н созылып жатқан үлкен эндореялық бассейнн-ң бөл-г- болып табылады.

Балқаш көл-н-ң ұзындығы шамамен 605 км. және максималды ен- 19 км. шығыс бөл-г-нде және 74 км. батыста. Көл максималды тереңд-г- 26 м және орташа тереңд-г- 5,8 м жетед-. Эндорхей бассейн-нен ағып жатқан Ақсу, Биан, Іле, Қаратал, Қапал, Көксу және Лепс- өзендер- Балқаш көл-не құяды. Орталық тар Бұғаз көлд- ек- бөл-кке бөлед-, оның шығыс жартысы тұзды су, ал батысы Тұщы су.

Таймыр Көл-

Ауданы 6 990 шаршы км болатын Таймыр көл--Ресейд-ң Таймыр түбег-ндег- Бирранга тауларының оңтүст-г-нде орналасқан Азиядағы төрт-нш- үлкен көл. Бұл дұрыс емес п-ш-нд- көлд-ң ұзындығы шамамен 165 км. және максималды ен- 23 км. ең кең жер-нде. Көлд-ң максималды тереңд-г- 26 м және орташа тереңд-г- 2,8 м. көлге құятын кейб-р белг-л- өзендерге -оғарғы Таймыра, Бикада Нгома, Каламиссамо, Солтүст-к, яма Тариду және Батыс өзендер жатады. Көлд-ң суы Таймыр өзен-н-ң төменг- бөл-г-не құяды.

Ыстықкөл Көл-

6 236 шаршы км аумақты алып жатқан Ыстықкөл көл- Қырғызстанда орналасқан Азиядағы көлем- бойынша бес-нш- көл болып табылады. Ол Қазақстаннан солтүст-г-нде Күнгей-Алатау тау жотасымен, ал оңтүст-г-нде Батыс Қытайдан Тянь-Шань тауларымен бөл-нген. Көлд-ң ұзындығы шамамен 182 км, ал максималды ен--60 км.

Ыстықкөл көл- максималды тереңд-г- 668 м-ге жетед- және әлемдег- жет-нш- терең көл болып табылады. Бұл сонымен қатар 1607 м би-кт-кте орналасқан әлемдег- ек-нш- үлкен тау көл-. Ыстықкөл көл-не барлығы 118 өзен мен шағын ағындар құяды. Су көлем- 1738 текше шақырым болатын көл көлем- бойынша әлемдег- 10-шы көл болып саналады. Тескей Али-Тоо тау жотасының қарлы шыңдары Ыстықкөл көл-н-ң оңтүст-к жағалауын қоршап тұр.

Урмия Көл-

6001 шаршы км аумақты алып жатқан Урмия көл--Иранның солтүст-к-батыс бөл-г-нде орналасқан Азиядағы алтыншы көл. Бұл эндорхей көл-н-ң ұзындығы шамамен 140 км, ен- 55 км. Урмия көл- максималды тереңд-г- 16 м жетед- және өте тұзды суларымен танымал.

Б-рнеше өзендер, соның -ш-нде Гадар, Махабад, Назлу, Бейук шай, Лейлан және -ола Урмия көл-не құяды. Көл көптеген қоныс аударатын құстар үш-н демалыс орны рет-нде қызмет етет-н 102-ден астам шағын жартасты аралдармен көмкер-лген.

Цинхай Көл-

Цинхай көл--Қытай Халық Республикасындағы Цинхай провинциясындағы эндореялық бассейнн-ң бөл-г- болып табылатын с-лт-л- және тұзды көл. Көлд-ң көлем- б-рнеше рет өзгерд- және қаз-рг- уақытта көл 4543 шаршы метр аумақты алып жатыр.км. және максималды тереңд-г- 32,8 м жетед-. Цинхай көл-не 23-тен астам өзендер мен шағын ағындар құяды. Көлде құмды аралдар мен құстар аралдары (Корморанттар мен жұмыртқа аралдары) орналасқан.

-ан басына шаққандағы -ІӨ тұрғысынан Азияның ең бай елдер-

-апония - 39 305 доллар

Тынық мұхитында орналасқан Шығыс Азия -апония мемлекет--жан басына шаққандағы -ІӨ 39 305 АҚШ долларын құрайтын Азиядағы ең бай бес-нш- ел.

-апония экономикасы нег-з-нен елд-ң автомобиль өнеркәс-б-не және электронды тауарлар өнд-р-с-не тәуелд-. Ел автомобиль өнд-р-с- бойынша 3-ш- орында, сонымен қатар әлемдег- ең -р- электроника саласы болып табылады.

Б-р-ккен Араб Әм-рл-ктер- - 40 711 доллар

Б-р-ккен Араб Әм-рл-ктер-н-ң (БАӘ) жан басына шаққандағы -ІӨ 40 711 долларды құрайды, бұл Азиядағы төрт-нш- ең жоғары көрсетк-ш. Ел батыс Азияда Араб түбег-н-ң оңтүст-к-шығыс шет-нде орналасқан. БАӘ халқы 9,2 миллион адамды құрайды, оның -ш-нде 7,8 миллион шетелд-ктер мен 1,4 миллион Әм-рл-ктер.

Ел бизнест- жүрг-зу үш-н ең жақсы елдер рейтинг-нде 26-шы орында. БАӘ экономикасы Парсы шығанағы елдер-нде ең әртараптандырылған. Дегенмен, экономика әл- де мұнай сатудан түсет-н табысқа қатты тәуелд-, ал табиғи газ және мұнай өн-мдер- экспорттың нег-зг- баптары болып табылады.

Израиль - 41 644 доллар

Израиль жан басына шаққандағы -ІӨ бойынша жет-нш- бай Азия ел- болып табылады, ол 4 41,644 құрайды. Елде қызыл және -ерорта тең-здер-н-ң бойында жағалау сызықтары бар.

Елд-ң жоғары б-л-мд- жұмыс күш- мен жақсы дамыған б-л-м беру жүйес- елд-ң қарқынды экономикалық дамуы мен технологиялық өрлеу-н ынталандырды. Израиль экономиканың бәсекеге қаб-летт-л-г- бойынша әлемде 24-ш- орында. Израиль азық-түл-к өнд-р-с-нде өз-н-өз- қамтамасыз етед-. Машиналар, кес-лген гауһар тастар, химиялық заттар, ки-м, ауылшаруашылық өн-мдер- және т.б. Израильд-ң нег-зг- экспорты болып табылады.

Сингапур - 60 041 доллар

Сингапур-жан басына шаққандағы -ІӨ 60 041 АҚШ долларын құрайтын үш-нш- бай Азия ел-. Оңтүст-к-Шығыс Азия мемлекет- б-р нег-зг- аралдан және 62 шағын аралдан тұрады.

Елде саудаға бағытталған нарықтық экономика жақсы дамыған. Бұл әлемдег- бизнес үш-н ең қолайлы экономикалардың б-р-. Ел инновация мен кәс-пкерл-кт- ынталандырады. Елд-ң порты жүк тоннажы бойынша әлемдег- ек-нш- ең көп жұмыс -стейт-н порт болып табылады.

Катар - 70 779 доллар

Араб түбег-н-ң солтүст-к-шығыс жағалауында орналасқан Батыс Азия Катар мемлекет- жан басына шаққандағы -ІӨ 70 799 АҚШ долларын құрайтын Азиядағы ең бай ел болып табылады. Елде Сауд Арабиясымен жалғыз құрлық шекарасы бар және Парсы шығанағының бойында жағалау сызығы бар.

Катар экономикасы мұнай мен сұйытылған табиғи газдың экспортына нег-зделген. Оның үлес-не елд-ң мемлекетт-к к-р-стер-н-ң 70% - ы, экспорттық түс-мдерд-ң 85% - дан астамы және -ІӨ-н-ң 60% - дан астамы тиес-л-. Катарда 23 жыл бойы экономиканы қаз-рг- деңгейде ұстап тұра алатын үлкен мұнай қоры бар.

Азиядағы ЮНЕСКО-ның танымал Дүниежүз-л-к мұра нысандары

П-л Үңг-рлер-

Бұл үңг-рлер Үнд-станның п-л аралында орналасқан мәдени эталон болып табылады. Бұл үнд- құдайы Шива сияқты құдайларға табынуға арналған үңг-р храмдарының жинағы. Бұл жер Гарапури деген атпен де белг-л-, ол сөзбе-сөз "үңг-рлер қаласы"дегенд- б-лд-ред-.

Ежелг- Пин Яо қаласы

Бұл Қытай мұрасы Шаньси провинциясында орналасқан. Қалада әл- күнге дей-н шамамен 50 000 адам тұрады. Пин-Яо алғаш рет б.з. д. 800 жылы бар рет-нде т-ркелген. 16 ғасырдың басында бұл аймақтық қаржы орталығы болды, ал кей-н-рек 19 ғасырдың аяғында ол Цин империясының қаржы орталығы болып саналады. Бұл қаз-р үлкен турист-к орын.

Рождество Ш-ркеу-

Бұл ш-ркеу Палестинаның Бетлехем қаласында орналасқан. Мәс-хт-ң туған күн-н-ң насыбайгүл- деп те аталатын ш-ркеуд- көптеген әртүрл- конфессиялардың христиандары Иса Мәс-хт-ң туған жер- рет-нде қарастырады. Ғимараттың өз- бастапқыда Ұлы Константинн-ң бұйрығымен шамамен 330-333 жылдары дәстүрл- түрде Исаның туған жер- болып саналатын жерде салынған.

Путорана Үст-рт-

Бұл аймақ Ресейде орналасқан, Солтүст-к С-б-р ойпатымен, Тунгус үст-рт-мен және Сиверма үст-рт-мен шектесед-. Бұл таулы аймақ-әлемдег- ең -р- никель кен орындарын қамтитын тау жоталары арқылы өтет-н Үст-рт. Өркениетт-ң ең жақын бөл-г--Норильс қаласы. Мұнда с-з көптеген экожүйелерд- құрайтын үст-рттердег- үлкен көлдерд-, би-к сарқырамалар мен жартасты тауларды көре аласыз.

Сингапур ботаникалық бақтары

Бұл ботаникалық бақтар Сингапурдың Танглин ауданындағы маңызды мәдени орын болып табылады. Бақшалар орхидеялардың үлкен коллекциясымен, шағын тропикалық орманмен және басқа да көр-кт- жерлермен мақтана алады.

Лумбини

Лумбини-Будданың туған жер- рет-нде белг-л- орын. Ол Непалдың - 5 провинциясында орналасқан және буддист-к қажылықтың маңызды орны болып табылады. Бұл буддистерд-ң б-л-м- бойынша, Махамаядеви патшайым б-зд-ң дәу-р-м-зге дей-нг- 563 жылы буддизмн-ң нег-з-н қалаушы Сиддхарта Гаутаманы дүниеге әкелген жер. Келуш-лер Майадеви храмы сияқты ежелг- ғибадатханалардан бастап жаңаларына дей-нг- көптеген ғибадатханаларды аралай алады.

Дазу үңг-рлер-н-ң суреттер-

Дазу үңг-рлер-н-ң суреттер--Чунцин қаласының Дазу ауданында орналасқан қытайлық д-ни мүс-ндер мен оюлардың жиынтығы. Экспонаттар өте еск-, олардың кейб-реулер- 7 ғасырға жатады. Дүниежүз-л-к мұра нысаны 75 қорғалатын орынды қамтиды және 50 000 мүс-ннен тұрады. Келуш-лер осы аймақтағы т-к төбелерден өту- керек және Баодин тауы мен Бейшан тауындағы ең көрнект- жерлерге баруы керек.

Сүлейман Тауы

Бұл таулы аймақ Ош қаласында орналасқан және бұрын қасиетт- тау мәртебес-не байланысты мұсылман және мұсылман қажылығына дей-н маңызды орын болған және болып қала беред-. Оның маңыздылығы тас мұнараның көр-кт- жерлер- рет-ндег- тарихи нег-з-мен және б-р кездер- ежелг- --бек жолының ортасын белг-леу-мен күшейт-лед-.

Туббатаха рифтер-н-ң табиғи парк-

Бұл табиғи саябақ құрлықта емес, Филиппиндег- сұлу тең-з-н-ң дәл ортасында орналасқан қорғалатын аумақта орналасқан. Рифте тең-з өм-р-н-ң 1000-нан астам түр- бар, б-рақ олардың көпш-л-г- жойылып кету қауп- бар. Бұл табиғи мекендеу ортасын және осы жерд- мекендейт-н Мұхит тереңд-г-не түсуд- көрг-с- келет-н сүңгу-рлер үш-н танымал орын. Сондай-ақ, осы аймақтағы адам тұрмайтын аралдарда тұратын көптеген құстар бар. Бұл оның бай экологиясы мен әдем- көр-н-стер-не байланысты м-ндетт- түрде бару керек орын.


2025 © BigKarta.ru